Αλέξανδρος ΠαπουτσήςΓιατί οι Έλληνες αντιλαμβάνονται το γενικό συμφέρον ως άθροισμα μερικοτήτων; Γιατί μας ενδιαφέρει ιεραρχικά πρώτα το συμφέρον της οικογένειάς μας, μετά των συγγενών μας, ακολούθως της επαγγελματική ομάδας όπου ανήκουμε και πιθανά και του τόπου από τον οποίο καταγόμαστε; Είναι μοναδικό φαινόμενο αυτό; Οι άλλοι λαοί πως σκέφτονται; Δεν τους ενδιαφέρουν τα ίδια με την ίδια σειρά; Δεν νοιάζονται για αυτά, όπως εμείς;

Χωρίς να διεκδικώ την απόλυτη αλήθεια εκτιμώ πως και άλλοι λαοί, εντός των οποίων και λαοί προηγμένων κρατών ενδιαφέρονται για τα ίδια με την ίδια σειρά. Με μία όμως βασική διαφορά. Δεν μένουν εκεί. Αποδέχονται μία κεντρική σύμβαση, αποδέχονται ένα πλαίσιο που κανοναρχεί όλο αυτό το πλέγμα συμφερόντων. Αποδέχονται την νεωτερική κοινωνία με ό,τι αυτό συνεπάγεται, με ό,τι αυτό και αν σημαίνει.

Στην Ελλάδα δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί πως η κοινωνία μας δεν είναι νεωτερική. Θα ήταν μια τέτοια παραδοχή ακραία λεκτική διατύπωση και δυστυχώς λόγω κρίσης οι ακραίες λεκτικές διατυπώσεις είναι πληθωριστικές. Όμως υπάρχει ένα δομικό στοιχείο που μας καθιστά ιδιάζουσα περίπτωση, που συνεχώς σπρώχνει την έλευση της ( δυτικής) κανονικότητας όλο και πιο πέρα, μετέπειτα. Η ισχυρή παράδοση κοινοτισμού των Ελλήνων ίσως είναι μία βασική αιτία. Ο κοινοτισμός των Ελλήνων συγκρούστηκε με τις επιταγές της νεωτερικότητας πλείστες όσες φορές. Δεν νίκησε αλλά και δεν ηττήθηκε. Εγκολπώθηκε. Με έναν τρόπο καταφέρναμε συνέχεια να υπερβαίνουμε αλλά να μην λύνουμε.

Τα παραδείγματα πολλά. Από τον Καποδίστρια μέχρι την Μεταπολίτευση μπορούμε να βρούμε σχετικά εύκολα αρκετά παραδείγματα.  Το πελατειακό κράτος, η αδύναμη δημόσια διοίκηση, το ρουσφέτι, το λάδωμα, η σύγκρουση για την χωροταξία εγκαταστάσεων απορριμμάτων ( όχι στο δικό μου χωριό αλλά παραδίπλα), η πεισματική προστασία κλειστών επαγγελμάτων και η αποδοχή αυτού του καθεστώτος ακόμη και από τους μη άμεσα ωφελούμενους ( που κανονικά θα έπρεπε να πρωτοστατούν στην επιδίωξη της αλλαγής)  είναι μερικές ενδείξεις ανάμεσα σε πλήθος άλλων που πιθανά αποδεικνύουν τα ανωτέρω. Είναι σημαντικό πως αυτή η παράδοση του κοινοτισμού δεν έχει μόνον αρνητική όψη. Δεν είναι το αποκλειστικό αίτιο – τροχοπέδη της ελληνικής κακοδαιμονίας. Ή αλλιώς, θα μπορούσε να αποτελέσει πλεονέκτημα και όχι μειονέκτημα. Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό;

Εφόσον η Ελλάδα είναι πλήρως ενταγμένη στο παγκόσμιο σύστημα, σε αυτό που σχηματικά ονομάζουμε παγκοσμιοποίηση αλλά και ειδικότερα σε αρκετές υπερεθνικές οντότητες με κυρίαρχη και καθοριστική την ΕΕ, αυτή η ιδιαιτερότητα μπορεί να αναδειχθεί σε παράγοντα καθυστέρησης. Σε πλαίσια εθνοκρατικά, με μικρή ή μικρότερη αλληλεπίδραση με τον υπόλοιπο κόσμο αυτή η ιδιαιτερότητα ίσως δεν είχε τόσο βαρύ αποτύπωμα. Στα πλαίσια όμως που βρισκόμαστε και θέλουμε να βρισκόμαστε με βάση την κατανάλωσή μας, οφείλουμε και εμείς να περαιώσουμε πλήρως και αμετάκλητα το πέρασμά μας στη νεωτερική κοινωνία. Να το λύσουμε μεταξύ μας, όχι να το υπερβούμε ή να το αναβάλουμε.

«Τα πετυχημένα παραδείγματα ενσωμάτωσης στην παγκοσμιοποίηση, προέρχονται από τις οικονομίες των προσαρμοσμένων «εξαιρέσεων». Πεδίο λοιπόν πολιτικής επέμβασης στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι δεν είναι η αναστροφή προς τον προστατευτισμό, αλλά η μέριμνα για μια διατήρηση ενός οικονομικού πλουραλισμού» λέει ο Roberto Unger. Στα καθ’ ημάς αν εμείς λοιπόν σαν Έλληνες καταφέρουμε να αποδεχθούμε πλήρως ένα νεωτερικό πλαίσιο και να οργανωθούμε με βάση αυτό τότε πιθανά να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε την παράδοση του κοινοτισμού επιπροσθέτως. Να κάνουμε την Ελλάδα μία ακόμα περίπτωση προσαρμοσμένης «εξαίρεσης». Όπου «προσαρμογή» σημαίνει προσαρμογή μας στα νεωτερικά πρότυπα και «ιδιαιτερότητα» η αξιοποίηση των όποιων συγκριτικών πλεονεκτημάτων έχουμε σαν λαός, σαν τόπος, σαν παράδοση. Πρώτα από όλα όμως προσαρμογή, νεωτερικότητα και κανονικότητα. Προς ώρας αγανακτούμε ( όχι όλοι) γιατί η οργανωμένη Πολιτεία- έκφραση της νεωτερικότητας- δεν είναι σε θέση να ικανοποιήσει όπως έκανε μέχρι πρόσφατα την μερικότητα των αιτημάτων, αποκομμένων μάλιστα από το γενικό συμφέρον.

ΠΗΓΗ: notepaper.gr

Άρθρα στην κατηγορία Κοινωνικά